بررسي روابط دوجانبه ايران و پاكستان (2005-1739)

فهرست مطالب
عنوان                                            صفحه
پيشگفتار    1
فصل اول (كليات)
طرح مسئله    2
اهداف تحقيق    4
اهميت تحقيق    4
سوال اصلي    5
سوالات فرعي    5
فرضيات تحقيق    5
متغيرها و مفاهيم عملياتي    6
روش تحقيق    6
مشكلات و موانع تحقيق    6
سازماندهي تحقيق    7
فصل دوم: خصوصيات كشور پاكستان    8
پيدايي پاكستان    9
فصل دوم: جغرافياي طبيعي و اوضاع اقليمي    9
جغرافياي انساني    10
عنوان                                            صفحه
دين و مذهب رسمي    11
شيعيان پاكستان    11
حكومت    12
اقتصاد    12
ويژگي‌هاي ارتباطي    18
مناسبات اقتصادي جمهوري اسلامي ايران با كشور پاكستان    19
فصل سوم - تاريخچه روابط  ايران و پاكستان    21
روابط ايران و پاكستان قبل از استقلال (1947-1739)    22
روابط ايران و پاكستان پس از استقلال (1971- 1947)    23
روابط ايران و پاكستان (1979-1971)    26
روابط ايران و پاكستان پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران تا به امروز
(2005-1979)    32
روابط استراتژيك جمهوري اسلامي ايران و پاكستان    33
نتيجه گيري    40
ضمائم    47
منابع و ماخذ    94

 
پيشگفتار:
يكي از مسائل مهمي كه از نيمه دوم قرن بيستم و به دنبال ظهور كشورهاي تازه استقلال يافته جهان سوم در عرصه روابط بين الملل توجه بسياري از دولتمردان و انديشمندان سياسي را به خود جلب نموده است، شناخت پتانسيل‌ها و ظرفيت‌هاي بالقوه و بالفعل اين كشورها در جهت برقراري بالاترين سطح روابط سياسي، اقتصادي و فرهنگي با آنهاست. از آنجايي كه كشورهاي جهان سوم سالها تحت سيطره استعمار و استبداد بوده‌اند، لذا غالبا نتوانسته‌اند در ساختارهاي سياسي ، اقتصادي و فرهنگي خود تحولي ايجاد نمايند. كشور پاكستان نيز همانند ايران از اين قاعده مستثني نمي‌باشد. با عنايت به اين موضوع ما نيز در اين پژوهش سعي نموده‌ايم ضمن ارائه تصويري از اشتراكات مذهبي- سياسي و فرهنگي فيمابين، به بررسي روابط دو جانبه از گذشته تا امروز پرداخته و با ذكر منابع موجود ارتقاي همكاري‌هاي منطقه‌اي و بين المللي بر راهكارهاي توسعه روابط در جهت تامين منافع ملي ايران بپردازيم. در مجموع مي‌توان گفت كه هدف اصلي در اين تحقيق آن است كه نشان مي‌دهد اهميت روابطي همه جانبه و مستحكم با همسايه شرقي كشورمان مي‌تواند گره گشاي بسياري از مسائل امروز منطقه خاور ميانه و شبه قاره هند باشد.  ضمن اينكه سود آوري عظيم اقتصادي نيز براي ايران در پي خواهد داشت.
در خاتمه لازم است از زحمات كليه اساتيدي كه درزمان تحصيل در دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات به اينجانب مطالب فراواني را آموختند، به ويژه جناب ‌آقاي دكتر حميد احمدي كه از مقالات و تأليفات ايشان و مباحث كلاس‌هاي درسشان بهره فراواني بردم تشكر و قدردراني نمايم.
سعيد رضا واسعي
    آذر 1384





فصل اول:

كليات تحقيق
 
مقدمه (طرح مسئله):
از آنجايي كه پاكستان كشوري است كه اشتراكات فرهنگي و قومي فراواني با ايران دارد و از لحاظ نظامي بسيار نيرومند مي‌باشد (قدرت نظامي پاكستان چهار برابر ايران است)و داراي تسليحات هسته‌اي بوده و متحد آمريكاست و نير مرزهاي مشتركش با ايران مامن  تروريست و قاچاقچيان مواد مخدر مي باشد، لذا جمهوري اسلامي ايران برقراري روابط دوستانه و همه جانبه با اين كشور را در دستور كار خود قرار داده است. اين روابط بايد جنبه‌هاي مختلف سياسي، اقتصادي، فرهنگي، اطلاعاتي و امنيتي و حتي نظامي را پوشش دهد و اقدامات به گونه‌اي صورت پذيرد كه اين كشور با ايران منافع مشترك داشته باشد. در هر صورت مهمترين مسئله براي جمهوري اسلامي ايران حفظ نظام است كه آن هم بدون امنيت امكان نخواهد داشت. به دليل آنكه موضع گيري‌هاي جمهوري اسلامي ايران بيشتر ايدئولوژيك است تا تامين منافع ملي، از اين رو جمهوري اسلامي ايران سعي كرده است تا با كشورهاي مسلمان كه به نحوي در راستاي اهداف ايران اشتراك نظر دارند، به ويژه همسايگانش روابط خود را مستحكم كند. عليهذا، يكي از تاكيدات عمده و مستمر مقامات كشور ايران بر حمايت از صلح و ثبات در منطقه استوار بوده است.
از اولين روز استقلال پاكستان از هند، در واقع يك تعارض جدي ميان اين دو كشور وجود داشته است. اين اختلافات به اشكال مختلف ارضي، سياسي، فرهنگي تبلور يافت. به طور طبيعي پاكستاني‌ها براي حفظ موجوديت و امنيت خودشان در برابر هند و عوامل داخلي نياز شديدي به يك نيروي نظامي مقتدر احساس مي‌كردند. به اين دليل در همان سال‌هاي اول تاسيس اين كشور هزينه قابل ملاحظه‌اي را براي تقويت نيروي نظامي خود به كار بستند. در غير اين صورت، عوامل بي‌ثبات كننده و ضد وحدت، موجوديت، امنيت و يكپارچگي آن را تهديد خواهد كرد. ايجاد روابط استراتژيك با آمريكا و اسرائيل و ورود به پيمان‌هاي سنتو و اتحاد با ايران در زمان محمد رضا شاه، در اين راستا قابل توجيه است. فقدان توانايي رقابت با هند، در تمامي زمينه‌هاي علمي، تكنولوژيك، اقتصادي و نظامي و نبود رفاه اجتماعي، وجود گروه‌هاي متعدد مذهبي و سياسي در اين كشور با سيستم به ظاهر دموكراتيك اسلامي كه البته بسيار ديكتاتوري مي‌باشد، وجود هزاران مهاجر افغاني و توليد و بسته‌بندي و ترانزيت مواد مخدرو از  همه مهمتر تاثيرپذيري شديد از ابرقدرت‌ها به ويژه آمريكا و نيز سلطه اين كشور در زمان استعمار به مدت طولاني و همچنين دوران كوتاه پشت سرگذاشتن استقلال و بحران دموكراسي و مسئله بنياد گرايي اسلامي و به قدرت رسيدن تروريست‌ها، موانع ثبات سياسي را در اين كشور تشكيل مي‌دهد. البته پاكستان به شدت فقير است، و از كمبود سرمايه نيز رنج مي‌برد كه اين مسئله و ترس از هند مي‌تواند زمينه‌ساز همگرايي در سياست خارجي اين كشور با ايران باشد.
و اما پرسشي كه مطرح مي‌شود اين است كه:
توسعه همكاري‌هاي ايران و هند و گسترش روابط پاكستان و آمريكا و نيز حما