مبانی نظری وپیشینه تحقیق پیدایش بانکداری ونظام اعتباری در ایران

مبانی نظری وپیشینه تحقیق پیدایش بانکداری ونظام اعتباری در ایران

فصل دوم : ادبيات موضوع و پيشينه تحقيق    17
2-1 پیدایش بانکداری    18
2-2 سابقه بانکداری در ایران    18
2-3 ایجاد بانکهای ایرانی    19
1-3-2 بانک سپه    19
2-4 اهداف نظام بانکی    20
2-5 اصول اعطای تسهیلات اعطایی در بانکداری اسلامی    21
2-6 نظام اعتباری در ایران    21
1-2-6 شرایط پولی و اعتباری قبل از پیروزی انقلاب اسلامی    22
2-7 مبانی اندیشهای نظام اعتباری فعلی ایران    23
1-2-7 قانون عملیات بانکی بدون ربا    23
2-8 ویژگیهای ساختاری نظام بانکی کشور    24
2-9 نقش دولت در نظام مالی و پولی:    29
2-10 بررسی روند تغییرات سود سپرده‌های بانکی و اثرات ناشی از کنترل نرخهای سود در مقابل شاخص تورم    30
2-11 آسیبشناسی وضعیت تخصیص اعتبارات بانکی به بخشهای مختلف اقتصادی    31
2-12 مشکلات ناشی از نظام بروکراسی و چارچوب قانونی فرایند اعطای اعتبار    33
2-13 تئوری اطلاعات نامتقارن (Asymmetric information theory)    34
1-13-2 مسائل و مشکلات ناشی از عدم تقارن اطلاعات    36
2-13-2 راه حل‌های ممکن برای مشکلات انتخاب نامساعد و خطر اخلاقی    37
2-13-3 راههای تقلیل مخاطرات اخلاقی    38
2-14تورم (inflation)    40
2-14-2 اندازه گیری تورم    41
2-14-3آثار تورم    41
2-14-4 علل تورم    42
2-14-5 انواع تورم بر حسب علل ایجاد آن    42
2-14-6 درمان تورم:    44
2-15 نظارت (supervision)    44
2-15-1 نظارت در تسهیلات اعطایی در بانکداری بدون ربا    45
2-15-2 اهمیت نظارت    45
2-15-3 اهداف نظارت    46
2-15-4 ارکان نظارت    46
2-15-5 انواع نظارت    46
2-15-6 مراحل نظارت    47
2-16 اعتبارسنجی مشتریان    47
2-16-1 رتبهبندی اعتبار (credit rating)    47
2-16-2 فرآیند تصمیم گیری اعطای تسهیلات    48
2-16-3 مزایای شرکتهای سنجش اعتبار    52
2-16-4 کاربرد تکنولوژی‌های نوین برای سنجش اعتبار واعطای تسهیلات    54
2-17 مدیریت ریسک در نظام بانکداری بدون ربا (با تاکید بر ریسک اعتباری)    55
2-17-1 تعریف ریسک    55
2-17-2 مدیریت ریسک    56
2-17-3 مدیریت ریسک در بانکداری اسلامی    57
2-18 آسیبشناسی ثبات مالی و تاثیر آن بر امنیت اقتصادی در ایران با تاکید بر مطالبات معوق بانکها    58
2-19 عملکرد بانکها    60
2-20 آسیبشناسی بروز مطالبات سررسید گذشته و معوق    63
2-21 اختلاف نظرها پیرامون علل بوجود آمدن مطالبات معوق    66
2-21-1 دیگرعوامل تاثیر گذار در کاهش مطالبات معوق    72
2-22 شرایط متقاضیان جهت دریافت تسهیلات در بانک سپه    74
2-22-1 فرایند اعطای تسهیلات در بانک سپه    75
2-22-2 ارکان اعتباری بانک سپه    76
2-23 پیشینه تحقیق    78
2-23-2 تحقیقات خارجی    78
2-23-2 تحقیقات داخلی    82

فصل دوم :
ادبيات موضوع و پيشينه تحقيق 
2-1 پیدایش بانکداری
از همان زمان که بشر غارنشینی را رها کرد و به زندگی اجتماعی روی آورد، بانکداری با زندگی اقتصادی او درآمیخت . زندگی اجتماعی مستلزم مراودات و مناسبات اقتصادی و دادوستد است و داد و ستد بدون وجود نوعی بانکداری دشوارتر از آن است که در وهله نخست به نظر می‌رسد.
خطرات ناشی از نقل و انتقال پول، وصول مطالبات از مشتریان دور و نزدیک و سپردن وجوه نقد به جایی امن و مطمئن، نخستین علل ایجاد بانک و بانکداری در جهان بشمار می‌آید. (ماجدی وگلریز، 1380، 163)
2-2 سابقه بانکداری در ایران
در ایران پیش از دوره هخامنشی، صرافی به صورت کاملاً ابتدایی وجود داشت، ولی در انحصار معابد و شاهزادگان بود. بعد از دوره هخامنشی که تجارت و کسب و کار رونق بسیار گرفت و پول مسکوک رواج یافت، بانکداری نیز رو به توسعه گذاشت. فعالیت صرافی و بانکی در آن زمان عمدتاً از بانکداری و صرافی متداول در پادشاهی بابل تقلید و نسخه برداری شده بود. در زمان ساسانیان، بانکداری در ایران توسعه زیادی پیدا کرد. در این عصر ارسال پول از نقطه‌ای به نقطه دیگر توسط «برات» متداول شد. واژه «چک» که امروزه در همه بانکهای جهان معمول است از زبان پهلوی گرفته شده و در عصر ساسانیان هم معمول بوده است. بانکداری در ایران در قرون وسطی و تا اوایل قرن نوزدهم منحصر بود به فعالیتهای صرافی که با توجه به شرایط و اوضاع و احوال اقتصادی گاه رونق داشت و گاه دچار کسادی بود.
موسسات صرافی که کم و بیش فعالیتهای بانکی هم انجام میدادند، رسماً بانک خوانده نمی شدند، اما در همان زمان موسسات خارجی تحت عنوان رسمی بانک در ایران بوجود آمدند که عبارت بودند از:
1- بانک جدید شرق
اولین بانک در ایران بود که مرکزی در لندن و حوزه عملیاتش مناطق جنوبی آسیا بود.این بانک بدون تحصیل هیچگونه امتیازی در سال 1266 شمسی شروع به فعالیت کرد.
2- بانک شاهی ایران
پاول جولیس رویتر مبتکر بانک شاهی ایران در سال 1267 در مقابل پرداخت 40000 لیره، امتیازات عظیمی از جمله احداث این بانک را هم گرفت. یکی از عملیات عمده این بانک حق انحصاری نشر اسکناس بود.
3- بانک استقراضی ایران
ژاک بولیا کوف روسی در سال 1269 شمسی موافقت تأسیس این بانک را گرفت، حوزه فعالیت این بانک قسمتهای شمالی ایران بود. (بهمندوبهمنی، 1379، 13)
2-3 ایجاد بانکهای ایرانی
کار صرافی که تا سال 1266 هـ ش در ایران رونق داشت، پس از استقرار بانکهای خارجی و سلطه آنها بر امور، با بحران عمیقی مواجه گردید. پس از استقرار مشروطیت، نمایندگان اولین دوره مجلس شورای ملی تاسیس یک بانک ملی را خواستار شدند. لیکن، سرمایه لازم جهت تاسیس بانک جمع آوری و تأمین شد. . ( ماجدی وگلریز، 1380، 175)
1-3-2 بانک سپه
بانک سپه به عنوان نخستین بانک ایرانی در سال 1304 یعنی87 سال پیش با سرمایه اولیه 3883950ریال از محل موجودی صندوق بازنشستگی ارتش آغاز به کار کرد. چند ماه بعد اولین شعبه بانک در رشت افتتاح گردید. در سال بعد اساسنامه جدیدی برای بانک تهیه گردید که در آن ماهیت بانک به کلی تغییر نمود. در اساسنامه قبلی مقصود از تشکیل بانک رفع احتیاجات صاحب منصبان و افراد قشون عنوان شده بود در حالی که هدف اصلی در اساسنامه جدید به رفع احتیاجات در امور تجاری و اقتصادی تغییر یافت. در سالهای 1306 تا 1308 شعب بانک در شهرستان مشهد، همدان، تبریز و قزوین آغاز به کار کرد. در سال 1307 کار ساختمان مستقلی جهت استقرار ادارات مرکزی بانک که در ابتدای خیابان امام خمینی (سپه سابق) آغاز گردیده بود به اتمام رسید و شروع به کار نمود. نام بانک در سال 1316 به بانک سپه تغییر یافت.
با توجه به دگرگونی سیستم بانکی و در اجرای لایحه قانون ملی شدن بانکها در سال 1358 بانک سپه با اتکا به تجربه‌های دیرین بانکداری و همچنین استفاده از توان پرسنل چند هزار نفری خود به تجهیز منابع و گسترش سرمایه‌گذاریهای خود پرداخت تا ضمن تحقق اهداف بانک، در به ثمر رساندن آرمان‌های انقلاب اسلامی نیز گامهای موثری برداشته و توفیق لازم را حاصل نماید.
در این راستا این بانک به عنوان یکی از بازوان توانمند پولی کشور موفق گردید هماهنگ با سیاستهای اقتصادی در جهت تحقق اهداف کلان اقتصادی که همانا جلوگیری از افزایش بی رویه قیمت‌ها، ایجاد اشتغال کامل، تحقق رشد مداوم اقتصادی و بالاخره تعدیل در تراز پرداخت‌های خارجی می‌باشد موثر واقع شده و رسالت خود را به انجام برساند.
در این رابطه بانک سپه از طریق شعب خود در سراسر میهن اسلامی توانسته است درصد قابل توجهی از نقدینگی کشور را که یکی از عوامل تورم زدایی به شمار می‌رود جذب و در کانال‌های تولیدی به کار اندازد. هدف از این اقدام از یک سو کاهش نقدینگی به منظور پایین آمدن تقاضای کل و از سوی دیگر به کار انداختن سرمایه‌های پراکنده در زمینه‌های تولیدی در جهت افزایش عرضه کل بوده تا به یاری پروردگار کلیه زمینه‌های اقتصادی تعادل مطلوب همراه با سطح قابل توجهی از درآمد ملی تحقق پیدا کند. (گزارش عملکردبانک سپه، سال87)
2-4 اهداف نظام بانکی
به طورکلی هدف ازایجاد سیستم بانکی به شرح ذیل بیان می‌گردد:
1.    استقرار نظام پولی واعتباری بر مبنای حق و عدل (با ضوابط اسلامی) به منظور تنظیم گردش صحیح پول و اعتبار در جهت سلامت و رشد اقتصاد کشور.
2.    فعالیت در جهت تحقق اهداف و سیاستها و برنامه‌های اقتصادی دولت جمهوری اسلامی .
3.    ایجاد تسهیلات لازم جهت گسترش تعاون عمومی و قرض الحسنه از طریق جذب و جلب وجوه آزاد و اندخته‌ها و پس اندازها و سپرده‌ها و بسیج و تجهیز آنها در جهت تأمین شرایط و امکانات کار و سرمایه‌گذاری.
4.    حفظ ارزش پول و ایجاد تعادل در موازنه پرداختها و تسهیل مبادلات بازرگانی.
5.    تسهیل در امور پرداختها و دریافتها و مبادلات و معاملات و سایر خدماتی که به موجب قانون بر عهده بانک گذاشته شده است. (گزارش بررسی تحولات اقتصادی کشوربعدازانقلاب، بانک مرکزی، فصل هشتم)